soybağının reddi
Av. Okan DEMİR

Bu yazımızda doğan çocuğun kendisinden olmadığını iddia eden kocanın kanundan kaynaklı karinelerle kendisiyle soybağı kurulan çocuk ile kendi arasındaki soybağını kaldırmasının şartlarını ve soybağının reddi davası sonuçlarını açıklamaya çalıştık.

A) Genel Olarak

Çocuk ile ana arasında doğumla soybağı kurulurken, çocukla baba arasındaki soybağı ana ile evlilik, tanıma ve mahkeme kararıyla kurulmaktadır.

Medeni hukukumuz, evlilik içinde doğan çocuğun karine olarak evli çiftin arasındaki ilişkiden meydana geldiğini karine olarak kabul etmektedir.

Şöyle ki; Medeni Kanun 285. maddesinin 1. fıkrasında düzenlenen babalık karinesine göre: ‘’Evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak üç yüz gün içinde doğan çocuğun babası kocadır.’’ şeklinde düzenlenmiştir.

Bu düzenlemeden de anlaşılacağı üzere, evlilik devam ederken ya da evlilik içinde ana rahmine düşmesine rağmen evliliğin bitmesinden itibaren 300 gün içinde doğan çocuk ile koca arasında soybağı kurulmuş olur.

Kanunun düzenlediği bu babalık karinesine rağmen doğan çocuğun kendisinden olmadığını iddia eden koca soybağının reddi davasıyla, kanundan kaynaklı karinelerle kendisiyle soybağı kurulan çocuk ile kendi arasındaki soybağını kaldırmaktadır.

B) Soybağı Reddinin Sebepleri

Medeni Kanun 2 farklı durum için soybağının reddi sebebi belirlemiştir.

Medeni Kanun 287. Maddesine göre:

‘’ Çocuk evlilik içinde ana rahmine düşmüşse davacı, kocanın baba olmadığını ispat etmek zorundadır.

Evlenmeden başlayarak en az yüzseksen gün geçtikten sonra ve evliliğin sona ermesinden başlayarak en fazla üçyüz gün içinde doğan çocuk evlilik içinde ana rahmine düşmüş sayılır.’’

1- Çocuğun evlilik içinde ana rahmine düşmesi

Çocuk evlilik içinde ana rahmine düşmüş ise kural olarak koca doğan çocuğun babası sayılır.Söz konusu maddeye göre kocaya ağır ispat külfeti yüklenmiştir. Bu durumda koca, ya cinsel ilişkinin imkansız olduğunu ya da çocuğun kendi cinsel ilişkisinden olmasının imkansız olmasını ispatlamalıdır.

Cinsel ilişkinin imkansız olduğu durumlara örnek olarak; kocanın cezaevinde bulunması, hastanede olması gibi kocanın ana ile biraraya gelmesinin imkansız olduğu durumlar verilebilir.

Çocuğun kendi cinsel ilişkisinden olmasının imkansız olmasına örnek olarak ise; kocanın çocuk yapma yeteneğine sahip olmaması, genetik tıbbi incelemeler (DNA testi) ile çocuğun kendisine ait olmadığını ispatlaması gerekir.

Uygulamada genellikle DNA testiyle soybağının reddi davası ispat edilmektedir. Ancak, kadın kendisinden örnek alınmasına rızası bulunmadığında kan veya doku ile DNA testi yapılması mümkün olmayacaktır. Böyle bir durumda ise, mahkemece soybağının reddini gerektirir başkaca olgular olması durumunda kadının kendisinden doku ve kan örneği alınmasına, DNA testi yapılmasından kaçınması durumunu kadın aleyhine yorumlayarak soybağının reddi davasını kabul edecektir.

2- Çocuğun evlenmeden önce ana rahmine düşmesi

Bu durumda ise yalnızca Medeni Kanun 287. maddesinin 2. fıkrasında belirtilen kurala göre, evlenmeden başlayarak 180 gün geçtikten sonra çocuk ana rahmine düşmüş sayılacağı için, bu durumda sadece çocuğun evlilik üzerinden 180 gün geçmeden doğduğunun ispatlanması halinde soybağının reddi sağlanmış olacaktır.

C) Soybağının Reddi Davası Usulü

Soybağının reddi davası koca veya çocuk tarafından açılabilir. Bazı durumlarda koca ve çocuk dışındakilere de dava hakkı tanınmıştır. Medeni Kanunun 291. maddesinin 1 . fıkrası gereğince ‘’ Dava açma süresinin geçmesinden önce kocanın ölmesi veya gaipliğine karar verilmesi ya da sürekli olarak ayırt etme gücünü kaybetmesi hâllerinde kocanın altsoyu, anası, babası veya baba olduğunu iddia eden kişi, doğumu ve kocanın ölümünü, sürekli olarak ayırt etme gücünü kaybettiğini veya hakkında gaiplik kararı alındığını öğrenmelerinden başlayarak bir yıl içinde soybağının reddi davasını açabilir.’’ şeklinde diğer ilgililerin de dava açma hakkı bulunduğu belirtilmiştir.

Kocanın açtığı davada davalı tarafta ana ve çocuk bulunur, ancak çocuk için temsil kayyımı atanır.

Çocuğun açtığı davada davalı tarafta ana ve koca bulunur. Çocuğun soybağının reddi davası açması tamemen kocanın dava hakkından bağımsızdır. Çocuk dava açma konusunda ayırt etme gücüne sahip değilse onun yerine kayyım dava açabilecektir.

Soybağının reddi davası, taraflardan birinin dava veya doğum sırasındaki yerleşim yerine bağlı aile mahkemesinde açılır.

D) Soybağının Reddi Davasında Hak Düşürücü Süreler

Koca, soybağının reddi davasını doğumu ve baba olmadığını veya ananın gebe kaldığı sırada başka bir erkek ile cinsel ilişkide bulunduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl içinde açmak zorundadır.

Çocuk, soybağının reddi davasını ergin olduğu tarihten başlayarak en geç bir yıl içinde açmak zorundadır. Yine, ergin olmayan çocuğa atanacak kayyım, atama kararının kendisine tebliğinden başlayarak bir yıl içinde soybağının reddi davasını açmalıdır.

Diğer ilgililer ise, dava açma süresinin geçmesinden önce kocanın ölmesi veya gaipliğine karar verilmesi ya da sürekli olarak ayırt etme gücünü kaybetmesi hâllerinde kocanın altsoyu, anası, babası veya baba olduğunu iddia eden kişi, doğumu ve kocanın ölümünü, sürekli olarak ayırt etme gücünü kaybettiğini veya hakkında gaiplik kararı alındığını öğrenmelerinden başlayarak bir yıl içinde soybağının reddi davasını açabilir.

Bu süreler hak düşürücü süre olup, kanunda belirtilmiş süreler içinde dava açılmaması halinde artık soybağının reddi davası açılamayacaktır. Ancak, sürenin kaçırılması haklı bir sebebe dayanıyorsa, Medeni Kanunun 289. maddesinin 3. fıkrası gereğince, bir yıllık süre bu sebebin ortadan kalktığı tarihte işlemeye başlayacaktır.

E) Soybağının Reddi Davasının Sonuçları

Soybağının reddi davası sonucunda, mahkeme tarafından dava kabul edilmiş ve bu karar üst mahkemelerden geçip kesinleşmişse soybağının kurulmasından itibaren geçmişe dönük olarak soybağını ortadan kaldırır.

Soybağının ortadan kalkmasıyla birlikte daha önce çocuğun bakım ve giderleri ile çocuk için ödenen iştirak nafakaları çocuğun annesinden ya da çocukla soybağı kurulan gerçek babadan istenebilir.

Boşanma ve Aile Hukuku Avukatı

Soybağının reddi davası açmak isteyen müvekkillerimizin mahkeme aşamasında karşılaşacakları tüm sorun ve aksilikleri bertaraf etmek için gerekli tüm önlemlerimizi almaktayız. Bize ulaşınız.

                                                                                        DEMİR HUKUK VE DANIŞMANLIK

Ayrıca;